Τα φωτοβολταϊκά και τα σενάρια για το μπλακ άουτ στην Ισπανία

Μία ενδελεχής έρευνα ξεκίνησε σήμερα στην Ισπανία και την Πορτογαλία για τους λόγους που προκάλεσαν την εκτεταμένη απώλεια ρεύματος στις δύο χώρες χθες Δευτέρα, αφήνοντας για πολλές ώρες εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς πρόσβαση σε βασικές σύγχρονες ανάγκες.

Προς ώρας, εξετάζονται ορισμένα σενάρια όσον αφορά το τι βύθισε στο σκοτάδι την Ιβηρική Χερσόνησο, όπως η υπερπροσφορά ρεύματος και οι ακραίες διακυμάνσεις θερμοκρασίας.

Το BBC μάλιστα, θέτει εκ νέου το ερώτημα για το εάν υπάρχει πιθανότητα να επικράτησε χάος λόγω κυβερνοεπίθεσης, επαναφέροντας με τη μορφή μίνι – ανάλυσης το εν λόγω σενάριο, μέσω του Τζο Τίλι, υπεύθυνου για θέματα διαδικτύου. Γράφει το BBC:

«Θα μπορούσαμε να μιλάμε για κυβερνοεπίθεση;

Η απλή απάντηση είναι ναι, θα μπορούσε να είναι, καθώς ποτέ δεν μπορείς να πεις «ποτέ» όταν εξετάζεις το διαδίκτυο.

Αλλά είναι πολύ νωρίς για να πούμε κάτι τέτοιο, και είναι πολύ πιο πιθανό ότι κάποιο ατύχημα ή τεχνικό λάθος προκάλεσε τη διακοπή λειτουργίας.

Εάν πρόκειται για επίθεση στον κυβερνοχώρο, θα ήταν πρωτοφανής σε κλίμακα και αντίκτυπο.

Τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας στο παρελθόν – σε δύο περιπτώσεις που γνωρίζουμε.

Ρωσικοί κρατικά χρηματοδοτούμενοι χάκερς από μια διαβόητα ισχυρή ομάδα, γνωστή ως Sandworm κατηγορούνται ότι προκάλεσαν διακοπές ρεύματος στην Ουκρανία. Δεκάδες χιλιάδες σπίτια έμειναν χωρίς ρεύμα για ώρες στο κρύο χειμώνα του 2015.

Οι ίδιοι χάκερς κατηγορούνται ότι πραγματοποίησαν μια επιτυχημένη επαναλαμβανόμενη επίθεση στην πρωτεύουσα Κίεβο ένα χρόνο αργότερα.

Και οι δύο επιθέσεις συγκλόνισαν τότε τον κόσμο του κυβερνοχώρου και ήταν εξαιρετικά εξελιγμένες, πιθανόν μετά από πολύμηνη εργασία των επιτιθέμενων. Ωστόσο, εντοπίστηκαν και διορθώθηκαν μέσα σε λίγες ώρες».

Η REE αποκλείει σε πρώτη φάση την κυβερνοεπίθεση

Η REE, η διαχειρίστρια εταιρεία του ηλεκτρικού δικτύου της Ισπανίας, ανακοίνωσε ότι η προκαταρκτική εκτίμηση για τα αίτια του χθεσινού μπλακ άουτ που έπληξε κυρίως την Ισπανία και την Πορτογαλία αποκλείει την κυβερνοεπίθεση και διαβεβαιώνει ότι δεν ανιχνεύθηκε «καμία διείσδυση» στα συστήματα ελέγχου.

«Με βάση τις αναλύσεις που μπορέσαμε να πραγματοποιήσουμε μέχρι στιγμής, έχουμε αποκλείσει κάποιο επεισόδιο κυβερνοασφάλειας στις εγκαταστάσεις του ηλεκτρικού δικτύου», διαβεβαίωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο Διευθυντής Επιχειρήσεων Συστήματος της REE, ο Εδουάρδο Πριέτο, και πρόσθεσε ότι το ηλεκτρικό σύστημα είναι πλέον σταθερό και λειτουργεί κανονικά.

Το ηλεκτρικό σύστημα επλήγη από δραματική πτώση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη νοτιοδυτική Ισπανία που προκάλεσε αστάθεια στο σύστημα η οποία προκάλεσε την αποσύνδεσή του από το γαλλικό δίκτυο, δήλωσε ο Εδουάρδο Πριέτο προσθέτοντας ότι είναι πολύ πιθανόν η παραγωγή που επλήγη να ήταν ηλιακή, αλλά είναι νωρίς για να επιβεβαιωθεί αυτό.

Μετά την REE, και η Πορτογαλική Κυβέρνηση απέκλεισε το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης .

«Στην Πορτογαλία, δεν έχουμε καμία πληροφορία περί κυβερνοεπίθεσης ή εχθρικής ενέργειας μέχρι στιγμής. Αυτό είναι η προκαταρκτική εκτίμηση διαφόρων υπηρεσιών», δήλωσε ο Υπουργός Προεδρίας του Υπουργικού Συμβουλίου και Εκπρόσωπος της Κυβέρνησης Αντόνιο Λεϊτάο Αμάρο, εξηγώντας σε συνέντευξή του στο CNN Portugal ότι «επρόκειτο για πρόβλημα στο δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας», το οποίο εντοπίσθηκε στην Ισπανία.

Τα επικρατέστερα σενάρια

Ενώ πραγματοποιούνται συσκέψεις επί συσκέψεων στην Ισπανική Κυβέρνηση αλλά και στα γραφεία του Εθνικού Διαχειριστή Ηλεκτρικής Ενέργειας, από την πλευρά των Πορτογάλων έγινε λόγος για ανισορροπία τάσης. Η υπερπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και άλλων ανανεώσιμων πηγών μπορεί να προκάλεσαν ανισορροπία στο σύστημα, με αποτέλεσμα να προκληθεί μπλακ άουτ, όπως επεσήμαναν ειδικοί από τη Λισσαβώνα.

Παράλληλα, εξετάζεται η πιθανή πρόκληση προβλήματος λόγω καιρικών συνθηκών. Συγκεκριμένα, έγινε λόγος για την «επαγόμενη ατμοσφαιρική διακύμανση», την οποία εξήγησε επίσης και ο Θοδωρής Κολυδάς. Όπως σημείωσε:

«Όταν υπάρχει απότομη και ακραία αλλαγή της θερμοκρασίας — για παράδειγμα, απότομα κύματα ψύχους ή καύσωνα — τότε δημιουργούνται ισχυρά ανοδικά ή καθοδικά ρεύματα αέρα (θερμικές ανωμαλίες). Αυτές οι θερμικές μεταβολές προκαλούν ταλαντώσεις στα καλώδια μέσω δύο κυρίως μηχανισμών. Αρχικά θερμική διαστολή και συστολή όπου το μέταλλο των καλωδίων διαστέλλεται ή συστέλλεται απότομα.

Ακολουθούν και οι ατμοσφαιρικές ταλαντώσεις όπου οι διαφορές στην πυκνότητα του αέρα δημιουργούν τοπικούς ανέμους ή ρεύματα που επηρεάζουν τις γραμμές, προκαλώντας τις να πάλλονται. Αυτό το φαινόμενο λέγεται επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση (induced atmospheric vibration) και μπορεί να οδηγήσει σε κραδασμούς, ταλαντώσεις σε μεγάλη κλίμακα, ακόμη και μηχανικές καταπονήσεις που απειλούν τη δομική ακεραιότητα των γραμμών. Είναι διαφορετικό από το συνηθισμένο “galloping” που προκαλείται από πάγο και άνεμο».

Η διασύνδεση των ηλεκτρικών συστημάτων

Η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν μεταξύ τους στενά συνδεδεμένα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας, με λίγες όμως διασυνοριακές συνδέσεις με τη Γαλλία και την υπόλοιπη ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εδώ και καιρό προτρέπει τις χώρες της ΕΕ να εγκαταστήσουν περισσότερες διασυνδέσεις, υποστηρίζοντας ότι η κίνηση αυτή θα βελτίωνε την ενεργειακή ασφάλεια και θα διευκόλυνε τις ροές ηλεκτρικής ενέργειας πέρα ​​από τα σύνορα. Η Μαδρίτη, η Λισαβόνα και το Παρίσι έχουν επανειλημμένα δηλώσει την προθυμία τους να προχωρήσουν με αυτό το σχέδιο, όμως η πρόοδος είναι αργή.

Αυτή τη στιγμή, παραμένει ασαφές εάν περισσότερες συνδέσεις με την Ευρώπη θα είχαν μετριάσει τη συσκότιση στην Ιβηρική.

Η έρευνα σε Ισπανία και Πορτογαλία για τις αυτόνομες συνδέσεις

«Τα αποτελέσματα της έρευνας που γίνεται τις τελευταίες ώρες αναμένεται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στις δύο χώρες, αλλά και στην Ευρώπη συνολικά», γράφει το Politico.

To δημοσίευμα αναφέρει χαρακτηριστικά πως η ΕΕ -καιρό τώρα- πιέζει τις χώρες της Ιβηρικής Χερσονήσου να συνδεθούν στα δίκτυα της Ευρώπης. Από την πρώτη στιγμή, πολλοί ειδικοί επισήμαναν πως τέτοιου είδους συνδέσεις (Ευρωπαϊκή διασύνδεση και όχι οι αυτόνομες) θα μπορούσαν να είχαν βοηθήσει στην πρόληψη εκτεταμένων και μαζικών διακοπών ρεύματος, χωρίς να αποκλείεται ακόμη από τη συζήτηση η υπόθεση ότι οι διακοπές ρεύματος ήταν αποτέλεσμα κυβερνοεπίθεσης, αν και προς το παρόν δεν έχουν αποκαλυφθεί ενδείξεις που να συνηγορούν σε αυτή την κατεύθυνση.

Ισπανία – Πορτογαλία: Πώς η ευρωπαϊκή διασύνδεση θα μπορούσε να αποτρέψει το μπλακ άουτ

Το απόγευμα της Δευτέρας, ο Εντουάρντο Πριέτο, Διευθυντής του ισπανικού διαχειριστή συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας Red Eléctrica, δήλωσε ότι η διακοπή ρεύματος προκλήθηκε από μια «πολύ ισχυρή ταλάντωση στο ηλεκτρικό δίκτυο», που οδήγησε το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας σε «αποσύνδεση από το ευρωπαϊκό σύστημα και την κατάρρευση του ιβηρικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας στις 12:38».

«Η αιτία είναι κάτι που οι ειδικοί δεν έχουν ακόμη διαπιστώσει — αλλά θα το κάνουν», διαβεβαίωσε σε συνέντευξή του ο Ισπανός Πρωθυπουργός Σάντσεθ.