Θα μπορούσε να ενταχθεί ο Καναδάς στην ΕΕ; Απίθανο… αλλά όχι αδύνατο

Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Οι θεωρητικοί της ΕΕ λένε ότι ο Καναδάς έχει την κατάλληλη ατμόσφαιρα για τις Βρυξέλλες, αλλά και ότι θα υπάρξουν ορισμένα σημαντικά θέματα που εμποδίζουν μια ενδεχόμενη προσπάθεια ένταξης.

Η ένταξη στην ΕΕ δεν είναι στα θέματα των κρίσιμων εκλογών του Καναδά, αργότερα αυτόν τον μήνα – αλλά οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Καναδοί ενδιαφέρονται για την ιδέα να ενταχθούν στο μπλοκ. Καθώς ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump ανατρέπει τη σχέση με τον βόρειο γείτονά του μέσω μιας θύελλας τιμωρητικών δασμών και πολεμικών αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι Καναδοί αναρωτιούνται αν θα έπρεπε να συσφίξουν τις σχέσεις τους με νέους, πιο αξιόπιστους συμμάχους. Δηλαδή τις Βρυξέλλες

Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση, ένα τεράστιο 44% των Καναδών δήλωσε ότι υποστηρίζει την ιδέα της ένταξης στην ΕΕ, σε σύγκριση με μόνο το 34% που απέρριψε την ιδέα. Η γενική εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Paula Pinho σημείωσε ότι οι Βρυξέλλες «αισθάνονται τιμή για τα αποτελέσματα μιας τέτοιας δημοσκόπησης», αλλά φάνηκε να επιβεβαιώνει ότι μόνο οι ευρωπαϊκές χώρες είναι επιλέξιμες για ένταξη, σύμφωνα με τις διακυβερνητικές συνθήκες του μπλοκ.

Όμως, ενώ η ένταξη του Καναδά στην ΕΕ μπορεί να ακούγεται τραβηγμένη ακόμη και για την Επιτροπή, οι ειδικοί της ΕΕ που διερεύνησαν όλες τις πτυχές του ερωτήματος για χάρη του POLITICO είπαν ότι αν και ένα τέτοιο σενάριο θα ήταν απίθανο να πετύχει… δεν είναι στην πραγματικότητα αδύνατο.

«Ο Καναδάς θα πληρούσε σίγουρα τις προϋποθέσεις»

Η περίπτωση του να γίνει ο Καναδάς το 28ο μέλος του μπλοκ φαίνεται να βασίζεται κυρίως στα συναισθήματα.

Αν και χωρίζονται από τον Ατλαντικό Ωκεανό και χιλιάδες χιλιόμετρα, ο Καναδάς και η ΕΕ μοιράζονται πολλά κοινά συμφέροντα: ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς, κοινές δημοκρατικές αξίες και βέβαια τον αφόρητο πονοκέφαλο που προκαλεί η αμερικανική κυβέρνηση του Donald Trump.

Με δεδομένη την ορολογία του άρθρου 49 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης – όπως αυτή επισημάνθηκε από την Paula Pinho – που αναφέρει ότι «κάθε ευρωπαϊκό κράτος μπορει να υποβάλει αίτηση για να γίνει μέλος της Ένωσης» τίθεται το ερώτημα: υπάρχει κάτι πέρα από τη βασική γεωγραφία που κάνει μια χώρα ευρωπαϊκή και θα μπορούσε ο Καναδάς να πληροί τις προϋποθέσεις;

Και μιας και τέθηκε το ερώτημα… «Το να είσαι Ευρωπαίος είναι περισσότερο μια κατάσταση του μυαλού», είπε στο POLITICO η Giselle Bosse, καθηγήτρια υποστήριξης της εξωτερικής δημοκρατίας της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ. «Νομικά και τυπικά ένα ευρωπαϊκό κράτος δεν ορίζεται στην πραγματικότητα και κοιτάζοντας το παρελθόν, είχαμε ευρωπαϊκά κράτη που κατά κάποιο τρόπο δεν περιορίζονταν στην ευρωπαϊκή ήπειρο», είπε η Bosse, επισημαίνοντας ότι οι χώρες της ΕΕ έχουν υπερπόντια εδάφη στην Καραϊβική, τον Ειρηνικό και την Αρκτική.

Αποκάλεσε τους Καναδούς «σπέσιαλ Ευρωπαίους κατά κάποιο τρόπο» για λόγους όπως η πίστη τους στο κράτος πρόνοιας, τα πολιτικά και νομικά τους συστήματα που βασίζονται σε ευρωπαϊκά μοντέλα και ή ηπειρωτική καταγωγή πολλών Καναδών. Ο Frank Schimmelfennig, καθηγητής ευρωπαϊκής πολιτικής στο ETH Ζυρίχης, είχε παρόμοια άποψη, αναπτύσσοντας μια συνεχιζόμενη συζήτηση σχετικά με το τι σημαίνει να είσαι Ευρωπαίος, πέρα από την τοποθεσία σε έναν χάρτη του κόσμου. «Ο Καναδάς θα πληρούσε σίγουρα τις προϋποθέσεις», είπε, καθώς «είναι από πολλές απόψεις πιθανώς πιο κοντά σε αυτές τις ευρωπαϊκές αξίες, θεσμούς και πολιτικές από πολλές από τις σημερινές υποψήφιες χώρες».

Αυτές οι υποψήφιες χώρες περιλαμβάνουν χώρες των Δυτικών Βαλκανίων καθώς και την Ουκρανία και τη Μολδαβία που προχωρούν καλά (αν και αργά) στην πορεία προς την ΕΕ, αλλά και την Τουρκία και την Γεωργία, που έχουν σταματήσει λόγω της δημοκρατικής οπισθοδρόμησης και των ανησυχιών για το κράτος δικαίου.

Ενώ ορισμένες από αυτές τις συνιστώσες του Καναδά είναι καλές, οποιαδήποτε απόφαση, τελικά ανήκει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στις χώρες μέλη του μπλοκ. Ως επισήμανση της προσοχής για οποιουσδήποτε ενθουσιώδεις ευρώφιλους στην Οτάβα πάντως, υπενθυμίζεται ότι όταν το Μαρόκο, ο νότιος γείτονας της ΕΕ υπέβαλε αίτηση για ένταξη το 1987, η αίτησή του απορρίφθηκε με το αιτιολογικό ότι δεν ήταν ευρωπαϊκό κράτος.

Δεν θα άρεσε στους Γάλλους αγρότες

Αν και ορισμένοι μελετητές της ΕΕ έχουν επιχειρήματα σχετικά με το γιατί είναι δυνατή η ένταξη του Καναδά στην ΕΕ, άλλοι έριξαν κρύο νερό στην προοπτική. Αρχικά, οι Καναδοί θα πρέπει να είναι πολύ σοβαροί για τη λεγόμενη ευρωπαϊκή τους ταυτότητα. Μέχρι στιγμής, οι απαντήσεις στη δημοσκόπηση μπορεί να ήταν «μια συναισθηματική κίνηση από την πλευρά των Καναδών», σύμφωνα με την καθηγήτρια Bosse. Πριν από την ένταξη τους στην ΕΕ το 2004, οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης τοποθετούσαν συνεχώς την προσχώρησή τους ως «επιστροφή στην Ευρώπη», τον τόπο στον οποίο ανήκουν ιστορικά.

Οι Καναδοί δεν έχουν εκφράσει παρόμοια συναισθήματα – τουλάχιστον όχι προς το παρόν.
Ο Ian Bond, αναπληρωτής διευθυντής στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης, πιστεύει ότι «θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να υποστηρίξουμε ότι ο Καναδάς είναι ευρωπαϊκή χώρα» για διάφορους λόγους.
«Ακόμη και αν περνούσε το τεστ της λεγόμενης ευρωπαϊκότητας, ορισμένα πρακτικά οικονομικά στοιχεία θα στέκονταν εμπόδιο.

Ο Καναδάς θα πρέπει τότε να βάλει τελωνειακά σύνορα μεταξύ του και των ΗΠΑ και να εφαρμόσει δασμούς και κανονισμούς της ΕΕ στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ. Θα ήταν απίστευτα καταστροφικό από οικονομική άποψη. Θα αντιστάθμιζε κάθε όφελος που θα περίμενε να έχει από την ένταξη στην ΕΕ για πολλά, πολλά χρόνια», προσθέτει ο Bond.

Επιπρόσθετα, για να επιτραπεί η ένταξη ενός νέου μέλους στο μπλοκ θα χρειαζόταν ομοφωνία – ακόμη και δημοψηφίσματα σε ορισμένες χώρες μέλη, όπως η Γαλλία. «Πόσο συχνά ψήφισαν οι Γάλλοι αγρότες υπέρ του ελευθέρου εμπορίου με άλλα μέρη του κόσμου;. Το πιο πιθανό είναι να βάλουν φωτιά σε μια προσπάθεια και να το αποτρέψουν από το να συμβεί», καταλήγει.

Είναι ένα μακρινό πλάνο

Τέλος, το πράσινο φως για την ένταξη του Καναδά στην ΕΕ θα μπορούσε να απογοητεύσει ορισμένες χώρες, όπως η Τουρκία, οι οποίες βρίσκονται στην ουρά για – κυριολεκτικά – δεκαετίες.

«Δεν νομίζω ότι αυτό είναι εφικτό βραχυπρόθεσμα, λόγω των διαδικασιών και της κατάστασης της ένωσης και της διεύρυνσης της», είπε η Bosse. Αντίθετα, σύμφωνα με τον Bond, αυτό που θα μπορούσε να κάνει ο Καναδάς είναι να βελτιώσει τη συμφωνία οικονομικής εταιρικής σχέσης με την ΕΕ.

Φαίνεται ότι οι καναδικές αρχές ασχολούνται ήδη με αυτό. Ο νέος πρωθυπουργός Mark Carney πραγματοποίησε το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό στη Γαλλία στις 17 Μαρτίου για να συζητήσει την οικοδόμηση ισχυρότερων οικονομικών, αμυντικών και εμπορικών δεσμών με τον Γάλλο πρόεδρο Emmanuel Macron. Όμως μπορεί επίσης να έκανε ένα μοιραίο λάθος για τυχόν μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες ένταξης στην ΕΕ, όταν αποκάλεσε τον Καναδά την «πιο ευρωπαϊκή από τις μη ευρωπαϊκές χώρες».

Εάν οι Βρυξέλλες κρατούσαν σημειώσεις, αυτό θα μπορούσε να γίνει μπούμερανγκ αν κάποτε ο Καναδάς υποβάλει πράγματι αίτηση ένταξης.

Πηγή: POLITICO